gurbwxI dw pRikrqI boD

ipCly swlW qoN kuC qukW dw hvwlw dy ky gurbwxI dI idRStI nUM ‘ivigAwnk’ kihx dw hwsohIxw irvwz pY igAw hY[ikauNik AsIN ‘ivigAwnk s`c’ dy kuJ Bwg nUM hI AMqm s`c jW prm s`c mMnx l`g pey hW Aqy ivigAwn dI phuMc qoN bwhrly byEVk s`c nUM vI ivigAwn dy n`ky ivcoN lMGw ky dyKx l`g pYNdy hW[jo sqrW jW Sbd ies n`ky coN lMG jWdy hn auhnW dy AwDwr qy ivigAwn qoN gurbwxI nUM ‘s`cI’ hox dw pRmwx p`qr duAwauNx qur pYNdy hW[1pr smW mMg krdw hY ik ivigAwn dy kudrq pRqI rv`eIey Aqy ies dI kwrguzwrI nUM gurbwxI dI rOSnI ivc dyiKAw priKAw Aqy smiJAw jwey[
pMdrvIN sdI dy AMq Aqy sohlvIN sdI dy AwrMB ivc p`Cm ivc kudrq dy vrqwirAW qy BydW nUM jwnx leI ‘ivigAwnk FMg’ Apxwey jwx l`gy[iQaUrI nUM nwloN nwl pRXogSwlw dy qzrby dI ksv`tI qy priKAw jwx l`gw[nqIjy gixq dI shwieqw nwl sUqrb`D kIqy jwx l`gy[ieh auh smW sI jd gurU nwnk swihb pUrb dI DrqI nUM pYrIN gwh rhy sn[ kudrq dI suMdrqw, byAMqqw, gqISIlqw, sjIvqw Aqy ies dI vMnsuvMqw dI AMqrIv eykqw nUM gw rhy sn:-
kudriq kvx khw ivcwru]vwirAw n jwvw eyk vwr]2

pvxu gurU pwxI ipqw mwqw Driq mhqu]idvsu rwiq duie dweI dwieAw KylY sgl jgqu]3

ggn mY Qwlu riv cMdu dIpk bny qwirkw mMfl jnk moqI] DUpu mlAwnlo pvxu cvro kry sgl bnrwie PUlMq joqI]4

rUiK ibriK igRih bwhir soie]5

bilhwrI kudriq visAw] qyrw AMqu n jweI liKAw]6

KwxI bwxI qyrIAw dyih jIAw AwDwro] kudriq qKqu rcwieAw sic inbyVnhwro]7

jh jh dyKw qh joiq qumwrI qyrw rUpu iknyhw]iekqu rUip iPrih prCMnw koie n iks hI jyhw]8

kudriq dyiK rhy mnu mwinAw]gur sbdI sBu bRhmu pCwinAw]9

Awpy Bvrw PUl byil] Awpy sMgiq mIq myil] AYsI Bvrw bwsu ly] qrvr PUly bn hry] 10


sqwrvIN sdI dy AwrMB ivc p`Cm dy ivigAwn ny mwdy (pdwrQ) Aqy aUrjw (jwn jW pRwx) nMU ie`k dUsry qoN pUrI qrHW inKyV ky pyS krnw SurU kIqw[kwrtyznI inKyV kwrn ivigAwnIAW nMU sB cIzW byjwn Aqy ivXoigq nzr Awaux l`gIAW[p`CmI sMswr ny isRStI dI hr rcnw nUM iek byjwn vsqU jW gixq dy iek suqMqr AMk vWg qs`vr krnw SurU kIqw Aqy pUrI isRStI nUM iehnW vsqW / AMkW dw joV[AijhI mkwnkI smJ hI sqwrHvIN sdI dy A`D ivc inaUtn dI klwsIkl mkYinks dw ADwr bxI[pr sqwrvIN sdI dy AwrMB ivc hI ieDr pMj “nwnk swierW” dI bwxI Aqy kbIr, PrId, nwmdyv, rivdws Awid BgqW mhWpurKW dI bwxI iek QW sMgRihq ho ky Awid SRI grMQ sihb dy rUp ivc pRkwSmwn hoeI[ smu`cI bwxI rwhIN kudrq dI mhwnqw, ivSwlqw, pwlxhwrqw, iekimkqw Aqy ieksurqw pRqI bilhwrqw dy sur iCVy[swry bwxIkwrW ny kudrq nUM nw kyvl krqy dI Kyf mMinAW sgoN ies nUM krqy dw Awpw vI ikhw:-

jIAw kw Awhwru jIA Kwxw eyhu kryie]ivic aupwey swierw iqnw iB swr kryie]11

hukmI isRsit swjIAnu joqI joiq mlwieAw] joqI hUM sBu cwnxw siqguir sbdu suxwieAw]12

ijau psrI sUrj ikrix joiq]iqau Git Git rmeIAw Eiq poiq]13

jil Qil mhIAil pUirAw suAwmI isrjnhwru]Aink BWiq hoie psirAw nwnk eykMkwr]14

jIA jMq siB pyKIAih pRB sgl qumwrI Dwrnw]15

maulI DrqI mauilAw Akwsu]Git Git mauilAw Awqm pRgwsu]16

jo bRhmMfy soeI ipMfy jo KojY so pwvY]17

eyk hI eyk Anyk hoie ibsQirE Awn ry Awn BrpUir soaU]18

Awpn dyau dyhurw Awpn Awp lgwvY pUjw] jl qy qrMg qrMg qy hY jlu khn sunn kau dUjw]19

PrIdw Kwlku Klk mih Klk vsY rb mwih]20


eISvr nMU kyvl jIvq pRwxIAW ivc srb ivAwpk nhIN sgoN byjwn smJIAW jWdIAW vsqW, roSnIAW, AwvwzW Awid nUM vI ausy iek dw pRgtE ikhw igAw[mnu`K nUM ismrn nwl AwpxI ‘mYN’ nUM eISvr dI ivSwlqw nwl AByd smJx dw aupdyS idqw igAw[smwDI Aqy BgqI rwhIN ies ‘mYN’ nUM kudrq dI byAMqqw ivc vlIn r`Kx dIAW jugqW pRcwrIAW geIAW[gurbwxI ny kudrq dy smu`cy pswr dI auqpqI nUM lgwqwr vwpr rhI qbdIlI Aqy gqISIlqw dw nqIjw mMinAW:-

swcy qy pvnw BieAw pvnY qy jlu hoie]jl qy iqRBvxu swijAw Git Git joiq smoie]21

pr dUjy pwsy isRStI dI auqpqI sbMDI inaUtn dy SbdW sn:-

--- God in the beginning formed matter in solid, massy, hard, impenetrable, movable particles, of such sizes and figures, and with such other properties, and in such proportions to space, as most conduced to the end for which he formed them; and that these primitive particles being solids, are incomparably harder than any porous bodies compounded of them; even so very hard, as never to wear or break in pieces; no ordinary power being able to divide what God himself made one in first creation.22

inaUtn ny swry bRihmMfI ipMfW dI auqpqI nUM ieko vwrI AMqm rUp ivc vwprI Gtnw ikhw Aqy bRihmMf nUM At`l Aqy Ac`l spys vjoN qslIm kIqw[hr kudrqI qbdIlI nUM kyvl iksy bwhrI SkqI dw nqIjw smiJAw jwx l`gw Aqy pRmwqmW nUM vI kudrqI inXmW dI pwlxw krvwaux vwlI iek bwhrI SkqI hI AwiKAw jwx l`gw Bwv krqy Aqy kwrj nUM v`Krw v`Krw mMinAW igAw[mwdy nUM Amr smiJAw igAw[
AijhI ivSv idRStI dw kyvl ivigAwn dy Kyqr ivc hI bol bwlw nhIN hoieAw sgoN ies ny bVI qyzI nwl mnu`KI s`iBAwcwr nUM Awpxy AmrvylI pRBwv hyT ilAwauxw SurU kr id`qw[ sB kwsy nUM KMf- KMf krky smiJAw jwx l`gw[srIr nUM vI iek iekweI dI QW v`K v`K AMgW dy joV vjoN dyiKAw jwx l`gw[kwrtyznI inKyVvwd Aqy mkwnkI ivSv idRStI kwrn mnu`K qknIkI Aqy snAqI qr`kI dy rsqy qy qW bVI qyzI nwl dOVn l`gw, pr kudrq, vwqwvrx, dUsry mnu`KW Aqy dUsry jIvW nwl ies dy sbMDW ivc Kqrnwk ivgwV pYdw ho igAw[mnu`K leI ‘mYN’, ‘kudrq’ Aqy ‘r`b’ pUrI qrHW Alihdw Alihdw g`lW ho geIAW[gurbwxI iv`c qW Aijhy ivCoVy dI iek GVI nUM vI bhuq iBAwnk AwiKAw igAw hY:-

iek GVI n imlqy qw kiljugu hoqw] huix kid imlIAY ipRA quDu BgvMqw]23

pr mnu`KI mn qy sdIAW vwsqy ies ‘ivCoVy’ dw pihrw sQwpq ho igAw [mnu`KI BweIcwrw nslW, kOmW, iPrikAW Awid dI pihlW nwloN vDyry k`tV vMf dw iSkwr hoieAw[kudrq, DrqI, hvw, pwxI byjwn cIzW smJIAW jwx l`gIAW[mnu`K Awpxy Awp nUM isRStI dw iek Cotw ijhw AMg smJx dI bjwey ies dw mwlk smJx l`gw[ieh DrqI dw p`uqr nw irhw sgoN hukmrwn bx igAw[kudrqI swDnW Aqy sroqW dI lu`t Aqy SoSx dI AMnHIN hoV l`gI[ kilAwx Aqy AwnMd dI bjwey munw&w mnu`KI srgrmI dw lwzmI AMg bx igAw[klXug pUrI bySrmI nwl nMgw ho ky n`cx l`gw[keI QWvW qy ies dy mYgw SoA AwXoijq hoey[ ijvyN hIroSImw qy nwgwswkI dI qbwhI, 1947 dI pMjwb vMf, 1984 iv`c id`lI ivc kqlogwrq Aqy Bupwl gYs kWf, vrf tRyf sYNtr dw ifgxw, gujrwq dy iPrkU dMgy, KwVI Kyqr ivc AmrIkI guMfw grdI Awid kuJ audwhrxW hn[ies ‘ADuuink ivigAwnk soc’ ny AijhI snAqI srgrmI nUM jnm id`qw ijs ivc syvw, iqAwg, AwzwdI, kurbwnI, hmdrdI, sbr, dwn, muh`bq, mmqw Awid leI koeI sQwn nhIN sgoN lwlc, ^udgrzI, cwplUsI, SoSn, mukwblybwzI, DoKybwzI Aqy mOkwpRsqI dI pRDwnqw hY[dirAw jo pihlW ‘pwxI jIE hY’ pRdwn krdy sn Aqy DrqI leI ausy qrHW sn ijvyN swfy ijsm ivc lhU dIAW nwVW hn, snAqI bcKuc qy gMdgI nUM sWBx vwly kUVwdwn bx gey[ KyqIbwVI, pSU pwlx Aqy sYyr spwty vrgIAW kudrq nwl sihXog, sMvwd Aqy muh`bq vDwax vwlIAW mnu`KI srgrmIAW vI kudrq dw SoSx krn vwly ‘lwhyvMd’ DMidAW ivc qbdIl ho geIAW[iBMnI rYnVI ivc cmkx vwly qwry byjwn p`Qr, ctwnW qy toey it`by bx gey[gurbwxI dI pRikrqI cyqnw AijhI ivigAwnk idRStI, snAqI srgrmI Aqy kudrq pRqI rv`vIey nUM r`d krdI hY :-

ieh ju dunIAw ishru mylw dsqgIrI nwih]24

mylw kdy mylIAW dw AMk igxqI joV nhIN huMdw[ies dw koeI AMqm rUp nhIN huMdw[hr mylI myly dw Bwg vI huMdw hY Aqy drSk vI[mylw iksy bwhrI SkqI duAwrw sMcwlq nhIN huMdw sgoN ies dI sMcwln SkqI swry mylIAW AMdr smweI hoeI huMdI hY:-

AMfj jyrj auqBuj syqj qyry kIqy jMqw] eyku purbu mY qyrw dyiKAw qU sBnw mwih rvMqw]25

min qin riv rihAw jgjIvnu gur sbdI rMgu mwxI]AMfj jyrj syqj auqBuj Git Git joiq smwxI]26

kwrtyznI inKyVvwd Aqy klwsIkl mkYinks dIAW DwrnwvW nUM ivigAwn dy Kyqr ivc vIhvIN sdI dy AwrMB ivc T`l pYxI SurU ho geI jd AwienstweIn ny AYlwn kIqw ik mwdw (pdwrQ) Aqy aUrjw (SkqI) AsloN hI v`KrIAW v`KrIAW KyfW nhIN sgoN aUrjw mwdy ivc vt skdI hY mwdw aUrjw ivc vlIn ho skdw hY[aus dI pRis`D smIkrx hY:-

E = m C square or m = E / C square
ArQwq aUrjw = pdwrQ x (roSnI dI r&qwr dw vrg)
jW pdwrQ = aUrjw / (roSnI dI r&qwr dw vrg)

AYks-ryAz dI pCwx Aqy ryfIEAYkitvtI dy igAwn ny vI is`D kIqw ik mwdw Amr nhIN hY, ieh aUrjw ivc qbdIl huMdw hY Aqy ijhnW nUM mUl q`q (Elements) ikhw jWdw hY auh vI dUsry q`qW ivc vt skdy hn[ ies qrHW ivigAwn Awpxy kwrtyznI inKyVvwdI Kwsy Aqy inaUtn dI klwsIkl mkYinks vwly AwDwr qoN iv`Q sQwpq krdw hY Aqy ies dI sur gurbwxI dIAW AMqr idRStIAW nwl nwl Aw imldI hY ijhnW muqwbk:-

keI koit kIny bhu Bwiq]pRB qy hoie pRB mwih smwiq]27

joiq kI jwiq jwiq kI joqI]28

inaUtn nyy grUqw Aqy gqI dy inXm kyvl auhnW BwrIAW Aqy in`gr vsqUAW leI hI sUqrbD kIqy sn jo Axigxq AxMUAW dIAW bxIAW Aqy rOSnI dI r&qwr nwloN bhuq G`t r&qwr nwl gqISIl hox[pRmwxUM (kudrq) dI AMdrUnI bxqr Aqy ivhwr q`k iehnW dI phuMc nw hoeI[vIhvIN sdI ivc ivigAwn ies idSw v`l kdm p`utx l`gw[ruQrPorf dy pRXogW ny is`D kIqw ik q`q dI sB qoN CotI iekweI pRmwxUM dy kyNdr ivc BwrI inaUklIAs huMdw hY ijs dy duAwly hlky ielYktRon ayusy qrHW GyirAW ivc gqISIl hn ijvyN sUrj duAwlyy gRih GuMmdy hn:-

jo bRihmMif KMif so jwxhu] gurmuiK bUJhu sbid pCwxhu]29

iPr pqw l`gw ik inaUklIAs do qrHW dy kxW (protwn Aqy inaUtRwn) dI bxI hoeI hY Aqyy ieMj pRmwxUM ku`l iqMn iksm dy mUl kxW dw bixAW hoieAw hY[ieh smJ 1930 q`k hI kwiem rhI[1935 q`k 6 iksm dy mUl kxW dI pCwx kr leI geI[1955 q`k ieh igxqI vD ky 18 ho geI[ hux iehnW dI igxqI sYNkiVAW ivc hY Aqy hr swl ies igxqI ivc vwDw ho irhw hY[hux ivigAwnI iehnW swirAW ivcoN iksy nUM vI mUl kx nhIN mMndy ikauNik ieh kx iek dUsry nwl juVdy tu`tdy Aqy vtdy rihMdy hn[30 ies qrHW ivigAwn nUM mwdy dI CotI qoN CotI iekweI dI gihrweI (pqwl) dy AMdr vI bwhrI bRihmMf ijMnI byAMqqw dy drSn hox l`gdy hn ijs bwry gurbwxI dy PYsly hn:-

pwqwlw pwqwl lK Awgwsw Awgws]31

KMf pwqwl AsMK mY gxq n hoeI] qU krqw goivMdu quDu isrjI quDY goeI]32

pRmwxU dy AMdr GuMmx vwly ielYktRon dw vqIrw sQweI jW iek swr nhIN rihMdw, ieh kdI mwdI kx vWg huMdw hY Aqy kdI aUrjweI qrMg vWg:-

Awpy sUru ikrix ibsQwru] soeI gupqu soeI Awkwru]33

kuAMtm iQaUrI muqwbk ielYktRon dw ieh dohrw vrqwrw dyKx vwly dI idRStI qy hI inrBr krdw hY Bwv kwrj Aqy drSk nUM inKyVnw AsMBv hY[ies qrHW ivigAwnk qrk pdwrQ dI Amr hoNd dI bjwey ‘vwprn vwly’ Aqy ‘dyKx vwly’ drimAwn Amr eykqw nUM smJ lYNdw hY ijsdI gurbwxI bwq pwauNdI hY:-

kir kir vyKY kIqw Awpxw ijv iqs dI vifAweI]34

qU kir kir dyKih krxhwru]joiq jIA AsMK dyie ADwru]35

AwienstweIn ny ieh vI is`D kIqw ik hr pRmwxUM ivc kuJ SkqI-kx rOSnI dI r&qwr nwl lgwqwr gqISIl rihMdy hn ijnHW dw koeI Awkwr jW vzn nhIN huMdw[ ies qrHW ivigAwn nUM pRikrqI dI buinAwdI eykqw Aqy ies dy kx kx ivc iek sWJI joq dw Jlkwrw imldw hY ijs dw gurbwxI ivc vwr vwr ijkr AwauNdw hY:-

Anidnu nwmy riqAw joqI joiq smwie] joqI hU pRBu jwpdw ibnu sqgur bUJ n pwie]36

joqI joiq imlI suKu pwieAw jn nwnk ieku pswirAw jIau]37

joiq srUpI qq AnUp] Aml n ml n Cwh nhI DUp]38

srb joiq rUpu qyrw dyiKAw sgl Bvn qyrI mwieAw]rwrY rUip inrwlmu bYTw ndir krY ivic CwieAw]39

jwiq mih joiq joiq mih jwqw Akl klw BrpUir rihAw]40

jih iJil imil kwru idsMqw] qh Anhd sbd bjMqw] joqI joiq smwnI] mY gur prswdI jwnI]41

sB mih joiq joiq hY soie]iqs kY cwnix sB mih cwnxu hoie]42

joiq sbwieVIey iqRBvx swry rwm]Git Git riv rihAw AlK Apwry rwm]43
kru ry igAwnI bRhm bIcwru] joqI AMqir DirAw pwswru]44

inrMkwru ACl Afolo]joiq srUpI sBu jgu maulo]45

joiq srUp jw kI sB vQu]krx kwrx pUrn smrQu]46


AwienstweIn muqwbk pRmwxUM AMdrly iksy kx dI mOjUdgI, siQqI, gqI, Aqy aUrjw Awid nUM dUsry kxW qoN vI vKirAw ky dyKx jW igxn-imxn bwry soicAw nhIN jw skdw[ ies qrHW ivigAwn gurbwxI dI pRikrqI cyqnw dy rwhy pYNdw hY ijs muqwbk pUrI isRStI v`K v`K, vsqW, jIvW, DrqIAW, AsmwnW, SkqIAW, vrqwirAW, srgrmIAW, AnuBvW, ivcwrW Awid dw ihswbI joV nhIN sgoN sB kwsy dI AMqr-sbMDq sih-hoNd hY:-

kudriq idsY kudriq suxIAY kudriq Bau suK swru]kudriq pwqwlI AwkwsI kudriq srb Awkwru]kudriq vyd purwx kqybw kudriq srb ivcwru]kudriq Kwxw pIxw pYnHxu kudriq srb ipAwru]kudriq jwqI ijnsI rMgI kudriq jIA jhwn]kudriq nykIAw kudriq bdIAw kudriq mwnu AiBmwnu]kudriq pauxu pwxI bYsMqru kudriq DrqI Kwku]sB qyrI kudriq qU kwidru krqw pwkI nweI pwik]nwnk hukmY AMdir vyKY vrqY qwko qwku]47

AMqr-sbMDq jIvn buxqI ivc iksy vI jIv dI dUsry jIvW bgYr hoNd sMBv nhIN hY[ A`goN swry jIvW dy Bojn dw mUl sroq bnspqI hY[iehnW dy swhW leI loVINdI swrI dI swrI AwksIjn vI ienHW ru`Kw vylW bUitAW rWhIN pYdw kIqI jw rhI hY[ies inrBrqw sbMDI gurbwxI dw sMkyqk ibAwn dyKo:

ibrKY hyiT siB jMq iekTy]48

ru`K qoN jIvW dIAW kyvl KurwkI Aqy suAwsI loVW hI pUrIAW nhIN huMdIAW sgoN ieh jIvW dy qnW mnW nUM TMfk phuMcwaux leI loVINdy Awrwm GrW dy rUp ivc vI sQwpq hn:-

jw ky ruK ibrK Awrwau]49

bnspqI dy nSt hox nwl DrqI dw smu`cw jIvn sMquln ivgV jWdw hY[ies leI ies dI sWB sMBwl Aqy siqkwr leI gurbwxI ivc aucycy aupdyS hn:-

bRhmu pwqI ibsnu fwrI PUl sMkr dyau] qIin dyv pRqiK qorih krih iks kI syau]50

kbIr dwqw qrvru dXw Plu aupkwrI jIvMq]pMKI cly idswvrI ibrKw suPl PlMq]51

kwieAw kUml Pul gux nwnk gupis mwl] eynI PulI rau kry Avr ik cuxIAih fwl]52


swfI ApRmwixk phuMc dy is`ty vjoN pYdw hoeI sAnqkwrI kwrn vD rhy pRdUSn ny srIrk Aqy mwnisk ishq leI iBAwnk Kqry pYdw kIqy hn[idlcsp g`l hY ik gurbwxI ivc qn dI Awrogqw, mn dI pRsMnqw, cOigrdy dI suMdrqw, jIvn dI pRmwixkqw, pRmwqmw dI srb ivAwpkqw Awid sB kwsy nNUM bnspqI dI hirAwvl dy pRqIk nwl ibAwn kIqw igAw:-

ey mn hirAw shj suBwie]53 (KyVw)

min bsMqu qnu mnu hirAw hoie]54 (Arogqw)

sw DrqI BeI hrIAwvlI ijQY myrw siqguru bYTw Awie]55 (suMdrqw)

dwvw Agin bhuqu iqRx jwly koeI hirAw bUtu rihE rI]56 (pRmwixkqw)

soeI maulw ijin jgu mauilAw hirAw kIAw sMswro]Awb Kwku ijin bMiD rhweI DMnu isrjxhwro]57 (srb ivAwpkqw)

ies qrHW gurbwxI dw kudrq boD ‘ADuinkqw’ kwrn pYdw hoey KqirAW Aqy msilAW nUM nij`Tx leI pQ pRdrSk vI bxdw hY[ies ADuinkqw dI buinAwd Bwv kwrtyzIAn inKyVvwd Aqy isRStI dI auqpqI sbMDI inaUtnI DwrnwvW nUM qW ivigAwn Awp hI glq swbq krn l`gw hY[QrmofweInwimks ivc AYntROpI (Entropy) dy sMklp dy dwKly mgroN is`D hoieAw ik bRihmMf (space) lgwqwr PYl irhw hY, iksy vyly ieh iek nukqy qy suMgiVAw hoieAw sI[ ies nukqy ivc hoey v`fy Dmwky (Big bang) nwl isRStI hoNd ivc AweI[smyN dy gyV nwl bRihmMf iPr suMgVn l`gygw Aqy iek nukqy ivc ismt jweygw[ieh gyV cldw irhw hY Aqy cldw rihxw hY:

keI bwr psirE pwswr] sdw sdw ieku eykMkwr] keI koit kIny bhu Bwiq]pRB qy hoie pRB mwih smwiq]58

ies qrHW gurbwxI kudrq Aqy bRihmMf dI AMqrIv eykqw Aqy gqISIlqw dy nwl nwl smu`cy bRihmMf dI inrMqr gqISIlqw Aqy pirvrqnSIlqw dI vI g`l krdI hY:-

Alwhu AlKu AgMmu kwdru krxuhwru krImu] sB dunI Awvx jwvxI mukwmu eyku rhImu] mukwmu iqs no AwKIAY ijsu isis n hovI lyKu] Asmwnu DrqI clsI mukwmu EhI eyku] idn riv clY inis sis clY qwirkw lK ploie] mukwmu EhI eyku hY nwnkw scu bugoie]59

pRcIn Dwimkqw kudrq dy v`K v`K vrqwirAW rUpW, rMgW, AMgW, FMgW nUM v`K v`K dyvI dyviqAW dy ichnW rwhIN smJdI Aqy pyS krdI sI[sB dyvI dyviqAW dy suBwA, kwrj Kyqr Aqy AiDkwr Kyqr v`Ko v`Kry[iek dUsry nwl ikqy tkrw ikqy sihXog[ pr sB dI hsqI v`Ko v`KrI[iehnW dI igxqI BwvyN kroVW ivc hY pr ieh Axigxq nhIN hn[igxqI qoN pwr jW bwhr nhIN hn[moty qOr qy kudrq dy smu`cy vrqwry nUM iqMn BwgW 1.rcnw/auqpwdn 2.sMcwln/ipRqpwln Aqy 3.ivnwS ivc vMf ky kRmvwr iqMn muKIAW 1.bRhmW 2.ivSnUM Aqy 3.mhyS dy ADIn mMinAW igAw[pr gurbwxI vloN kudrq dI AijhI vMf nUM pRvwn nhIN kIqw igAw[sgl isRStI Aqy pRBU dI AnMqqw dI eykqw nMU ichnq krn vwly Aqy gurU gRMQ swihb dy pihly Sbd <> dy A`gy l`gw eykw hI ies AsihmqI dw AYlwn kr idMdw hY[jdoN AMkW dy joV qoN pwrlI AnMqqw nUM smJ ilAw jWdw hY qW AijhI vMf Awpxy Awp nkwrI jWdI hY[eISvr jW aus dI kudrq dy AwnMq pswr nUM ies qrHW ilK ky dyKdy hW:-
eISvr (GOD) = 1+2+3+4+5+6+7+8+9+10+11+- - - - - - - - -
ies nUM iqMn BwgW ivc vMf ky dyKIey-
bRhmw (G: Generator) = 1+4+7+10+13+16+ - - - - - - - - - - - -
ivSnUM (O: Operator) = 2+5+8+11+14+17+ - - - - - - - - - - - -
mhyS (D: Destroyer) = 3+6+9+12+15+18+- - - - - - - - - - - - -
iDAwn nwl dyKIey qW qIsrw Bwg Awpxy mUl nwloN iqMn guxw izAwdw pRqIq huMdw hY-
mhyS =3+6+9+12+15+- - - - - =3(1+2+3+4+5+- - - - -)= 3xeISvr

ies qrHW auprokq vMf hwsohIxI is`D huMdI hY[60 hux q`k dy ivigAwn ny vI kudrq dy smu`cy vrqwry nUM KMfW ivc vMf ky dyiKAw smiJAw hY[mwdy dy sU^m Bwg, ijQy inautn dy inXm lwgU nhIN huMdy, vwsqy kuAMtm iQaUrI GVI geI[ibjleI Kyqr Aqy cuMbkI Kyqr dy pRspr pRBwv nUM Electomagnetic iQaUrI rwhINy sUqrb`D kIqw igAw[iesy qrHW jIv ivigAwn, rswiex ivigAwn, BU ivigAwn, Kgol ivigAwn Awid KyqrW ivc hoieAw[ g`l kI ivigAwn vloN kudrq dy v`K v`K vrqwirAW rUpW, rMgW, AMgW, FMgW nUM v`K v`K iQaUrIAW, mwflW Aqy smIkrxW rwhIN pyS kIqw igAw[iehnW iQaUrIAW, mwflW Aqy smIkrxW ny purwqn dyvI dyviqAW vwlI siQqI lY leI hY[inKyV kwiem irhw[mnu~K dI idRStI qy durWfw BwrU irhw[sQwpq isAwsq Aqy AwriQk pRbMD nUM vI ievyN hI pu`gdw hY[pRmwxUM dw AMdrUnI igAwn igxvIAW pRXogSwlwvW dy vrqx dI cIz hI bixAW,ieh mnu`KI s`iBAwcwr jW nvIN ivSv idRStI vjoN sMcwrq nhIN hoieAw[ijs krky ies igAwn kwrn bRhm igAwnI nhIN pRmwxMU bMb pYdw hoey[DrqI dI aupjwaU SkqI q`k nMU nSt krn vwly pRmwxMU Dmwky kOmW dI Swn dy prcm mMny jwx l`gyy hn[
mnu`K dIAW bODk sImwvW krky inKyVvwd swfy mn Aqy vqIry dw lwzmI s`c hY[gurbwxI vloN mnu`K nUM ‘mYN’ Aqyy ‘kudrq qy kwdr’ dy inKyV nUM Gtwaux leI lgwqwr AiBAws krn dI pRyrnw kIqI geI hY qW ik mnu`K ‘ivCoVy’ Aqy ‘imlwp’ dy sMquln nwl AwnMd Aqy kilAwx dw BwgI bx sky :-

sMXogu ivXogu duie kwr clwvih lyKy Awvih Bwg]61

jWdy jWdy gurbwxI dy kudrq boD nUM pRgtwauNdy gurU Amrdws jI dy kudrq-kwiv dI komlqw nUM mwxdy hW:

bsMqu ciVAw PUlI bnrwie] eyih jIA jMq PUlih hir icqu lwie]ien ibiD iehu mnu hirAw hoie] hir hir nwmu jpY idnu rwqI gurmuiK haUmY kFY Doie]rhwau]siqgur bwxI sbdu suxwey] iehu jgu hirAw siqgur Bwey] Pl PUl lwgy jW Awpy lwey]mUil lgY qW siqguru pwey]Awip bsMqu jgqu sBu vwVI]nwnk pUrY Bwig Bgiq inrwlI]62
hvwly:
1. hrdyv isMG ivrk, SRI guru grMQ swihb Aqy ADuink ivigAwn, sRI guru gRMQ swihb dI mnu`Kqw nUM dyx, ivsmwdu nwd, pMnw 369 Aqy hor ilKqW coN Aijhw dyiKAw jw skdw hY[
2. gurU nwnk, jpujI, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 3
3. ---------EhI--------------, pMnw 8
4. gurU nwnk, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 13
5. --------EhI----------, pMnw 223
6. --------EhI----------, pMnw 469
7. --------EhI----------, pMnw 580
8. --------EhI----------, pMnw 596
9. --------EhI----------, pMnw 1043
10. --------EhI----------, pMnw 1190
11. gurU AMgd dyv, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 955
12. gurU Amrdws, -----EhI------, pMnw 509
13. gurU rwmdws, -----EhI------, pMnw 1177
14. guru Arjn, -----EhI------, pMnw 296
15. ----------EhI ------------, pMnw 915
16. kbIr jI, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 1193
17. Bgq pIpw jI, ----EhI------, pMnw 695
18. rivdws jI, ----EhI------, pMnw 1293
19. nwmdyau jI, ----EhI------, pMnw 1252
20. PrId jI, ----EhI------, pMnw 1381
21. gurU nwnk, ----EhI-----, pMnw 19
22. Tao of Physics by Fritjof Capra ivc drj hvwlw, pMnw 44
23. gurU Arjn, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 96
24. kbIr jI, ----EhI------, pMnw 727
25. gurU nwnk, ----EhI------, pMnw 596
26. --------EhI----------, pMnw 1109
27. --------EhI----------, pMnw 276
28. kbIr jI, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 325
29. gurU nwnk, ----EhI-----, pMnw 1041
30. Particles Data Group in Physics Letters, Tables of Particle Properties, Vol 50B No. 1
31. gurU nwnk, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 5
32. --------EhI---------, pMnw 1283
33. gurU Arjn, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 387
34. gurU nwnk, ----EhI------, pMnw 6
35. --------EhI---------, pMnw 1190
36. gurU Amrdws, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 35
37. gurU Arjn, ----EhI-------, pMnw 97
38. kbIr jI, ----EhI--------, pMnw 344
39. gurU nwnk, ----EhI-------, pMnw 351
40. --------EhI-----------, pMnw 469
41. nwmdyau jI, sRI guru gRMQ swihb , pMnw 657
42. gurU nwnk, ,----EhI------, pMnw 663
43. --------EhI---------, pMnw 843
44. kbIr jI, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 972
45. gurU Arjn, ----EhI----, pMnw 1083
46. --------EhI---------, pMnw 1150
47. gurU nwnk, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 464
48. gurU Arjn, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 1019
49. guru nwnk, ----EhI-------, pMnw 25
50. kbIr jI, ----EhI-------, pMnw 479
51. --------EhI---------, pMnw 1376
52. gurU nwnk, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 791
53. guru Amrdws,----EhI ---, pMnw 1173
54. --------EhI----------, pMnw 1176
55. gurU rwmdws, sRI guru gRMQ swihb, pMnw 310
56. guru Arjn, ----EhI------, pMnw 384
57. guru nwnk, ----EhI-------, pMnw 24
58. ---------EhI---------, pMnw 276
59. ---------EhI---------, pMnw 64
60. s`jx isMG, gurbwxI qy gixq, sRI guru gRMQ swihb dI mnu`Kqw nUM dyx, ivsmwdu nwd, pMnw 404
61. gurU nwnk, sRI guru gRMQ swihb, pMny 6, 7
62. gurU Amrdws , ---EhI---, pMny 1176, 1177

No comments: